Senior citizens आजच्या काळात भारत सरकार ज्येष्ठ नागरिकांच्या कल्याणासाठी अनेक महत्त्वपूर्ण योजना राबवत आहे. या योजनांचा मुख्य हेतू वृद्धजनांचे जीवन सुखमय आणि सन्मानजनक बनवणे आहे. प्रवासापासून ते निवासस्थानाच्या व्यवस्थेपर्यंत, शासनाने सर्वसमावेशक दृष्टिकोन अवलंबला आहे.
विमानप्रवासातील मोठी सूट
राष्ट्रीय विमानसेवा कंपनी एअर इंडियाने ज्येष्ठ नागरिकांसाठी एक आकर्षक धोरण सुरू केले आहे. साठ वर्षे किंवा त्याहून जास्त वयाच्या प्रवाशांना इकॉनॉमी क्लासच्या तिकिटावर निम्मी सूट मिळते. ही सवलत प्रवासाच्या तारखेनुसार निर्धारित केली जाते. म्हणजेच, विमानात चढताना प्रवाशाचे वय साठ वर्षे पूर्ण झालेले असायला हवे. या सुविधेमुळे वयस्कर लोकांना देशभर फिरण्याची संधी मिळते आणि त्यांचा आर्थिक भार कमी होतो.
विमान कंपनी प्रवाशांच्या सोयीनुसार भिन्न-भिन्न दराचे तिकीट पर्याय देते. जे लोक आधीच बुकिंग करतात त्यांना अधिक सवलत मिळते. हे धोरण आर्थिक नियोजनासाठी उपयुक्त आहे आणि प्रवाशांना त्यांच्या बजेटनुसार निवड करण्याची मुभा देते.
विमानतळावरील विशेष सुविधा
मोठ्या विमानतळांवर वर्षभरात लाखो प्रवासी येत-जात असतात. अशा ठिकाणी वृद्ध लोकांच्या सुविधेसाठी मोफत इलेक्ट्रिक वाहनांची व्यवस्था केली गेली आहे. या गाड्या टर्मिनलपासून बोर्डिंग गेटपर्यंत प्रवाशांना नेऊन जातात. वृद्धांना लांब चालावे लागत नाही आणि त्यांचा प्रवास आरामदायी होतो.
सुरक्षा तपासणीनंतर प्रवाशांना त्यांच्या हातमाळाबरोबर गेटपर्यंत जाण्यासाठी छोट्या ट्रॉलीची सुविधा दिली जाते. जड बॅगा घेऊन चालण्यात अडचण येणाऱ्यांसाठी ही व्यवस्था अत्यंत उपयुक्त आहे. विमानतळाच्या विविध भागांमध्ये या ट्रॉली सहज मिळतात आणि त्यांचा वापर विनामूल्य किंवा अल्प दरात करता येतो.
माहिती आणि मार्गदर्शनाची व्यवस्था
विमानतळावर उपलब्ध सेवांची संपूर्ण माहिती प्रवाशांना मिळावी यासाठी मोठे फलक आणि डिजिटल स्क्रीन लावले गेले आहेत. ही माहिती मराठी आणि इतर स्थानिक भाषांमध्ये दिली जाते जेणेकरून सामान्य लोकांना समजण्यात अडचण येऊ नये. गरजेच्या वेळी कोणती सेवा कुठे मिळेल आणि ती कशी वापरावी, याचे स्पष्ट निर्देश दिले जातात.
संबंधित सरकारी वेबसाइटवरही ही सर्व माहिती उपलब्ध करण्यात आली आहे. प्रवासापूर्वी घरबसल्या या सुविधांची माहिती घेता येते.
इमारतींमध्ये वृद्धमैत्री बांधकाम
केंद्र सरकारच्या गृह मंत्रालयाने २०१६ मध्ये बिल्डिंग नियमांमध्ये महत्त्वाचे बदल केले आहेत. नवीन इमारतींमध्ये वृद्धांच्या गरजा लक्षात घेऊन विशेष व्यवस्था करणे आता बंधनकारक आहे. रॅम्पद्वारे प्रवेश, लिफ्टची सुविधा आणि वृद्धांसाठी सुलभ शौचालयांचा समावेश अनिवार्य मानला गेला आहे.
या नियमांमुळे फक्त सुविधेच नाही तर सुरक्षिततेचीही हमी मिळते. वृद्धांना कोणत्याही इमारतीत मोकळेपणाने फिरता येते आणि त्यांना अडचणी येत नाहीत.
सार्वजनिक वाहतुकीत सुधारणा
२०१३ मध्ये शहरी बस सेवेसाठी नवीन मानदंड निश्चित केले गेले. लो-फ्लोअर बसेसमध्ये व्हीलचेअर वापरणाऱ्यांसाठी विशेष जागा आणि रॅम्पची व्यवस्था करणे आवश्यक ठरवले गेले. या निर्णयामुळे दिव्यांग आणि वृद्ध प्रवाशांना सार्वजनिक वाहतूक अधिक सुरक्षित झाली.
देशभरातील मेट्रो रेल्वे प्रकल्प देखील या तत्त्वांनुसार बांधले जात आहेत. प्रत्येक स्टेशनवर लिफ्ट, एस्केलेटर आणि विशेष प्रवेशमार्गांची व्यवस्था केली जाते.
घरकुल योजनेतील प्राधान्य
२०१५ पासून सुरू झालेल्या वसतिगृह योजनेत ज्येष्ठ नागरिकांना विशेष प्राधान्य दिले जाते. जिना चढायला अडचण येणाऱ्या वृद्धांना तळमजल्यावरील किंवा खालच्या मजल्यावरील घरे दिली जातात. या योजनेत फक्त घराची तरतूद नाही तर दैनंदिन जीवनातील अडचणी दूर करण्याचे प्रयत्न केले जातात.
घराभोवती आवश्यक सुविधा, वैद्यकीय मदतीची व्यवस्था आणि सामाजिक सुरक्षेची काळजी घेतली जाते. या सर्व गोष्टींमुळे वृद्धांना स्वावलंबी जीवन जगता येते.
आरोग्यसेवा आणि इतर सुविधा
प्रवासाव्यतिरिक्त आरोग्यसेवा, बँकिंग आणि कर सवलतीच्या क्षेत्रातही ज्येष्ठ नागरिकांसाठी विशेष योजना आहेत. सरकारी रुग्णालयांमध्ये त्यांना प्राधान्य दिले जाते आणि बँकांमध्ये विशेष काउंटरची व्यवस्था केली जाते.
या सर्व उपक्रमांचा एकच उद्देश आहे – समाजातील ज्येष्ठ नागरिकांना सन्मानाने जगण्याची संधी देणे. त्यांच्या अनुभवाचा आणि ज्ञानाचा फायदा घेत त्यांना समाजाच्या मुख्य प्रवाहात सामील ठेवणे.
समाजातील सक्रिय सहभाग
सरकारच्या या धोरणांमुळे वृद्धजनांना केवळ शारीरिक सुविधाच मिळत नाही तर मानसिक समाधान देखील मिळते. ते स्वतःला समाजाचा एक महत्त्वाचा भाग वाटू शकतात आणि त्यांच्यात आत्मसन्मानाची भावना निर्माण होते.
‘सबका साथ, सबका विकास’ या विचारसरणीनुसार या योजनांमध्ये समाजातील प्रत्येक घटकाचा विचार केला गेला आहे. वृद्धांच्या गरजा समजून घेऊन त्यांच्यासाठी व्यावहारिक उपाय शोधले गेले आहेत.
या सर्व प्रयत्नांचा परिणाम म्हणून आज ज्येष्ठ नागरिकांचे जीवन पूर्वीपेक्षा अधिक सुखकर झाले आहे. त्यांना प्रवास करायला, नवीन ठिकाणे पाहायला आणि कुटुंबाबरोबर वेळ घालवायला संधी मिळत आहे.
अस्वीकरण: वरील माहिती आम्ही इंटरनेट प्लॅटफॉर्मवरून घेतली आहे. ही बातमी १००% खरी आहे याची आम्ही हमी देत नाही. त्यामुळे कृपया विचारपूर्वक पुढील प्रक्रिया करा.